archief
De nieuwe donorwet - column door internist-nefroloog Joris Wirtz
Na een langdurig en intensief debat is vorige maand dan toch het langverwachte initiatiefwetsvoorstel op de nieuwe donorwet met een kleine meerderheid aangenomen. Dat wil zeggen dat men automatisch geregistreerd staat als donor, wat tot nu niet het geval was. En het moet me van het hart: ik had het niet verwacht. De uitkomst van deze stemming was op voorhand onvoorspelbaar omdat deze niet verliep via de algemeen gangbare partijstandpunten, maar als vrije stem, die naar ieders eigen geweten mocht worden uitgebracht.
Zo te zien heeft bij de tegenstanders de vrees voor verlies van het diepgewortelde recht op zelfbeschikking en de vrees voor inbreuk op Artikel 11, (recht op onaantastbaarheid van het menselijk lichaam, zonder zeggenschap van de overheid daarin) het moeten afleggen tegen een blijkbaar nog breder ervaren gevoel van solidariteit, altruïsme en compassie voor de patiënten op de transplantatiewachtlijsten.
In het actuele donorregistratiesysteem staat 60% van de Nederlanders niet geregistreerd, ziet twee derde van de nabestaanden in dat geval uiteindelijk af van donatie en geeft slechts 24% van de wel geregistreerde donoren toestemming voor donatie na overlijden. Door bijvoorbeeld ziektes , tumoren en hoge leeftijd is uiteindelijk maar 1 op de 200 (volgens getallen van de Nederlandse Transplantatie Stichting) van de geregistreerde donoren geschikt voor donatie. Jaarlijks overlijden bijna 150 patiënten die actief op de inmiddels bekende en veel te lange transplantatiewachtlijst staan.
Met de nieuwe wet staat 100% van de Nederlanders vanaf hun 18e levensjaar geregistreerd als donor. Men hoopt dat er bij de grote groep van huidige ‘niet-beslissers’ een omslag zal plaatsvinden en verwacht in de nabije toekomst meer donaties. Hetzelfde gebeurde namelijk in landen rondom ons waar het ‘geen bezwaar-systeem’ al langer in gebruik is en tot significant meer donaties leidt dan in Nederland.
Hoe ziet de praktijk eruit? De nieuwe donorwet gaat in de loop van 2020 in en dan ontvangt iedere Nederlander van 18 jaar en ouder een brief met de vraag of men toestemming wilt geven voor orgaan/weefsel donatie na leven. De geboden antwoordkeuzes zijn:
- Ja (met de mogelijkheid om per orgaan/weefsel aan te geven wat wel en wat niet gedoneerd mag worden)
- Nee
- Nabestaande(n) of aangewezen persoon beslissen
Als men ondanks herhaald schriftelijk verzoek niet reageert, wordt er vanuit gegaan dat er geen bezwaar bestaat tegen donatie.
Als praktiserend nefroloog maak ik regelmatig de effecten mee van het schrijnend tekort aan donornieren: de medische en mentale moeilijkheden van patiënten door de lange (soms zelfs levenslange) noodzakelijke dialysebehandelingen. Maar ik zie ook de positieve impact van een beschikbaar donororgaan op de kwaliteit van leven, levensduur en gevoel van herwonnen zelfstandigheid van patiënten.
Tijdens mijn werk op de Intensive Care was ik regelmatig getuige van de zorgvuldigheidsprocedures rondom orgaan-en weefseldonatie. Ik zag hoe troostend de gedachte voor nabestaanden kan zijn dat een overleden geliefde nog iets heeft kunnen betekenen voor een ander en diens gezondheid, en als het ware ‘nog voortleeft’.
Als nu nog gezond, sportief, menslievend persoon, midden in het leven, maar wie weet misschien ooit zelf kandidaat-ontvanger of donor van een orgaan/weefsel kan ik nu niet anders dan ‘vrij van de lever spreken’: Doneren? Gewoon doen!
